Kulturni centar Gradiška u saradnji sa Ambasadom Meksika organizuje izložbu „Radovi na papiru amate iz Ksalitle“ od ponedeljka 31. maja sa početkom u 19 časova u trajanju do 12. juna 2021. godine.
Ovom izložbom ćemo vam približiti drevnu i gotovo zaboravljenu kulturu nama dalekog Meksika predstavljajući kolekciju od 28 slika iz Ksalitle, meksičke države Gerero, sačinjenih na papiru amate koje čine dio umjetničke zbirke Ambasade Meksika u Srbiji.
Još uvijek nedovoljno istraženi prostori Meksika i Središnje Amerike tajanstveno kriju mnoge misterije i fenomene, ali i tragove kultura drevnih civilizacija koje su tamo postojale prije španskih osvajanja.
Prema istoričarima, za papir se na Mezoameričkoj visoravni znalo prije nego u Evropi. Proizvodi se od kore različitih vrsta stabala iz porodice duda, poznate pod zajedničkim nazivom amate. Amatl (dudinjak ili smokvarnik) je riječ na nauatl jeziku kojom su indiosi označavali papir dobijen iz stabla. Narodi na području meksičke visoravni su sakupljali koru drveta vrste fikus koju su potapali i kuvali u vodi sa krečom da bi postigli tanke folije biljno-vlaknaste mase, koje su mogle da se razlikuju po formi i gustini u skladu sa namenom za koju je predviđen papir (za pisanje ili za izradu ukrasa). Nakon toga su te folije sušili na suncu, koje kad se osuše dostignu svijetlu do tamne oker boje i naboranu teksturu. Finalni arak se zove ,,papir amate”.
Prije dolaska Španaca, papir amate se proizvodio u velikim količinama i bio je veoma cijenjen među starosjediocima Meksika. Koristili su ga za kodekse u kojima su zapisivali svoja naučna i religiozna znanja, istorijske odnose, administrativne podatke.
Tokom kolonijalnog doba, zabrana korišćenja ovog papira dovela je do toga da se tradicija papira Meksika izgubila gotovo do nestanka. Zahvaljujući otomima iz San Pablito Pauatlana, urođeničko seoce smešteno na sjevernim planinama države Puebla, u gotovo nepristupačnoj oblasti koja je tokom perioda španske kolonije služila kao utočište indiosa, zanatska izrada papira je mogla da preživi do današnjih dana.
Tradicionalno, ovaj papir se koristio za vračanje i rituale posvećene ozdravljenju ili za prizivanje oblilnih kiša i dobre žetve.
Danas, proizvodnja amatea je usmjerena ka zadovoljavanju potreba narodnih slikara iz oblasti reke Balsas u Gereru, koji važe za odlične crtače na keramici a koji su svoja znanja prenjeli na slikanje na papiru amate. Rezultat toga su izvanredna djela puna kolorita i ljepote, uobličena sa velikom senzualnošću. Njihova tematika obuhvata motive od prikazivanja životinja i biljaka – sa veoma naglašenom ornamentalnožću – do prikaza koji asociraju na svakodnevne aktivnosti stanovnika ove oblasti.
Meksički papir doživljava danas svoje zlatno doba. Napori indiosa iz plemena otomi i naua omogućili su oživljavanje jedne od najljepših i najoriginalnijih tradicija američkog kontinenta.
Umjetnost na papiru amate iz Ksalitle govori o narodu koji obiluje istorijom i tradicijom, sa temama koje nam pričaju priču o njihovom životu i društvenim, ekonomskim i religioznim događajima, tako različitim kao što su ribolov, poljoprivreda, stočarstvo, praznici, rituali ili jednostavno samo prikaz prirode.
